Verbeelding
Klik foto om gallery te bekijken hoe een
beeld tot stand komt.
Van het harde materiaal iets zachts maken.
Voor mij is houwen in hard materiaal een tijdloze bezigheid. Niet alleen het eindresultaat is voor mij een doel, het gaat me juist om het beeldhouwen op zich. Ik werk voornamelijk handmatig en de tijd is ondergeschikt. Gebruik van machines komt amper voor. In het allereerste beginstadium gebruik ik wel eens de kettingzaag in het hout of de dwarsslijper in steen om even op te schieten. De rest is vrijwel geheel handwerk met hamer en beitel, raspen en schuurpapier. Behoedzaam toewerken naar de eindvorm, voor elk detail alle tijd en zorg nemen.Met kennis van zaken, met inachtneming van de eigenschappen van het materiaal naar een eindproduct toewerken. Deze ambachtelijke werkwijze geeft mij de meeste bevrediging. Van jongs af aan ben ik geïnteresseerd in het ambachtelijke.
Er zit voor mij nog een ander aspect aan het handmatig bezig zijn. Het lichamelijke is voor mij een prettige tegenhanger tot mentale inspanning. In het beginstadium kan er flink gemept worden. Eventuele frustratie kan dan productief gecompenseerd worden. In het afwerkstadium wordt geconcentreerd en zorgvuldig handelen gevraagd. Ook dat vraagt een aparte inspanning, zeker als er heel gedetailleerd gewerkt moet worden, met name in tegendraads hout.
Dat is de uitdaging. Het thema ’moeder en kind’ of ’geborgenheid’ leent zich daar uitstekend voor. Er is een binnenvorm in een buitenvorm verwerkt. Een kind zit veilig bij moeder weggekropen. Dit thema is een oergegeven waar elk mens mee te maken heeft of heeft gehad. Het herbergt gevoelens van liefde, veiligheid en warmte. Deze binnen- en buitenvorm kunnen uit één stuk hout gehakt zijn of uit twee losse stukken.Bij dat laatste doet zich een technisch probleem voor. Ondanks dat ik met ’bestorven’ stukken hout werk, zullen de twee vormen beiden hun eigen krimp en vervorming aannemen. Zelfs als beide stukken uit dezelfde stam gemaakt zijn. Als er twee verschillende houtsoorten gebruikt worden, kunnen de verschillen des te groter worden. Al worden de stukken ’ naadloos passend’ op elkaar gemaakt, dan toch zal na een winter stoken de kier groter worden. Maar hout blijft een levend en deels onvoorspelbaar materiaal: het komt ook voor dat een kier dicht trekt! Hout blijft werken zolang het hout is. De grilligheid van het materiaal kan ook juist van pas komen.
Als de scheur in het hout goed in het ontwerp meegenomen wordt, kan hij een extra dimensie aan het beeld geven. Er zijn ook een beelden met een binnenvorm van steen en daaromheen hout. Het steen werkt niet, maar het hout blijft reageren op verandering in temperatuur en vochtigheid.
Het drogen van hout
Om hout goed te kunnen conserveren is ook tijd nodig. Omstreeks 1975 ben ik begonnen met het wateren van stukken boomstam. Het hout ligt twee à drie jaar in vers stromend water. De natuurlijke sappen van de boom worden dan uitgespoeld en water neemt de plaats ervan in. Daarna staat het hout enige jaren te drogen. Er komen dan minder trekspanningen dan bij niet gewaterd hout. Maar toch...als je de hele stam gebruikt ontstaat er altijd ergens een scheur vanuit de kern naar buiten. Je weet dan waar de grote scheur zit bij het maken van het ontwerp. En door deze scheur is de spanning uit het hout. Die ene scheur kan door schommeling in temperatuur en vochtigheid groter of kleiner worden, maar meer dan dat gebeurt er meestal niet. In natuurlijke staat is hout geïsoleerd tegen schommelingen in temperatuur en vochtigheid door zijn schors, harsen en andere stoffen. De beelden hebben geen schors, zijn weliswaar redelijk droog, maar blijven reageren op de droogte van de centrale verwarming als het hard vriest. Maar...hout is een mooi en levend materiaal. Het ademt een warme sfeer uit door zijn kleuren en nervatuur. Glad geschuurd nodigt het uit om te voelen, het heeft een hoge ’aaibaarheidsfactor’.
Rond,glad en harmonisch
Ik houd van rond en glad. Daarnaast behaagt harmonie mij. Ziehier de voornaamste aspecten van mijn beelden. In mijn werk overheersen de rondingen die het liefst zo vloeiend mogelijk in elkaar overgaan. Daarboven ben ik geïmponeerd door het gegeven van één centrale ronding, en daar een kijkje doorheen. De totale vorm dient zo eenvoudig mogelijk te zijn. Ik streef ernaar beelden te creëren, waarnaar het prettig kijken is. Niet vanaf één kant, maar overal rondom. De vormen van het beeld staan in een bepaalde spanning ten opzichte van elkaar en de totale vorm moet in evenwicht zijn. Zo ontstaat bij elk beeld een eigen verhaal en sfeer, vooral wanneer het beeld ’de ruimte’ krijgt.
Foto’s
Niek van Breemen is de fotograaf van alle beelden van Rein en de leporello’s van Annette. Hij heeft dit met veel geduld en vakmanschap gedaan. Wij zijn hem daar dankbaar voor.
Deze fotoserie toont het het proces vanaf de boomstam tot en met het uiteindelijke beeld ' Geborgenheid nr. 6'. Eerst wordt de houten buitenvorm gehakt, daarna de steen in de vorm van het hout zodat het erin past. Vervolgens wordt de steen vorm gegeven.
De Gaper. De foto's tonen het maakproces. Basisgegeven is de foto van de Gaper. Dat is alleen maar een frontale weergave. Bij een bezoek aan de conservator van het Buitenmuseum in Enkhuizen konden twee andere gapers rondom gefotografeerd worden. Met behulp van deze fotoseries id de oorspronkelijke foto uitgewerkt tot tekeningen rondom. Dit is overgebracht op het blok hout.
In het atelier van Constance Wegewijs is de kop geverfd.
Tijdens een beeldhouwdemonstratie op een kunstmarkt heeft Karina Stienstra actiefoto's gemaakt van mij, het hout en het gereedschap.
Verbeelding van de Kerkuil